Page No 11:
Question 1:
(क) उच्चारणं कुरुत।
| छात्रा | लता | प्रयोगशाला | लेखिका |
| शिक्षिका | पेटिका | माला | सेविका |
| नौका | छुरिका | कलिका | गायिका |
(ख) चित्राणि दृष्ट्वा पदानि उच्चारयत।
Answer:
(क) इस प्रश्न का उत्तर विद्यार्थियों को स्वयं बोलकर करना है। अतः विद्यार्थी इन्हें स्वयं पढ़कर बोले।
(ख) चित्र देखकर स्वयं उच्चारित करने का प्रयास करें।
Page No 12:
Question 2:
(क) वर्णसंयोजनं कृत्वा पदं कोष्ठके लिखत-
यथा-
| क् + उ + र् + उ + त् + अः | = | करुतः |
| उ + द् + य् + आ + न् + ए | = | |
| स् + थ् + आ + ल् + इ + क् + आ | = | |
| घ् + अ + ट् + इ + क् + आ | = | |
| स् + त् + र् + ई + ल् + इ + ङ् + ग् + अः | = | |
| म् + आ + प् + इ + क् + आ | = |
(ख) पदानां वर्णविच्छेदं प्रदर्शयत-
यथा- कोकिले= क् + ओ + क् + इ + ल् + ए
| चटके | = | .................................. |
| धाविकाः | = | .................................. |
| कुञ्चिका | = | .................................. |
| खट्वा | = | .................................. |
| छुरिका | = | .................................. |
Answer:
(क)
| क् + उ + र् + उ + त् + अः | = | करुतः |
| उ + द् + य् + आ + न् + ए | = | उद्याने |
| स् + थ् + आ + ल् + इ + क् + आ | = | स्थालिका |
| घ् + अ + ट् + इ + क् + आ | = | घटिका |
| स् + त् + र् + ई + ल् + इ + ङ् + ग् + अः | = | स्त्रीलिंगः |
| म् + आ + प् + इ + क् + आ | = | मापिका |
(ख)
| चटके | = | च् + अ + ट् + अ + क् + ए |
| धाविकाः | = | ध + आ + व् + इ + क् + आः |
| कुञ्चिका | = | क् + उ + ञ् + च् + इ + क् + आ |
| खट्वा | = | ख् + अ + ट् + व् + आ |
| छुरिका | = | छ् + उ + र् + इ + क् + आ |
Page No 13:
Question 3:
चित्रं दृष्ट्वा संस्कृतपदं लिखत-
Answer:
Page No 13:
Question 4:
वचनानुसारं रिक्तस्थानानि पूरयत-
| एकवचनम् | द्विचनम् | बहुवचनम् |
| यथा- लता | लते | लताः |
|
गीता
|
............... | ............... |
| ............... | पेटिके | .............. |
| ............... | ............... | खट्वाः |
| सा | ............... | ............... |
| ............. | रोटिके | .............. |
Answer:
| एकवचनम् | द्विचनम् | बहुवचनम् |
| यथा- लता | लते | लताः |
|
गीता
|
गीते | गीताः |
|
पेटिका
|
पेटिके | पेटिकाः |
|
खट्वा
|
खट्वे | खट्वाः |
|
सा
|
ते | ताः |
|
रोटिका
|
रोटिके | रोटिकाः |
Page No 14:
Question 5:
कोष्ठकात् उचितं शब्दं चित्वा वाक्यं पूरयत-
यथा- बालिका पठित। (बालिका/बालिकाः)
(क) .................. चरतः। (अजाः/अजे)
(ख) .................. सन्ति। (द्विचक्रिके/द्विचक्रिकाः)
(ग) .................. चलति। (नौके/नौका)
(घ) .................. अस्ति। (सूचिके/सूचिका)
(ङ) .................. उत्पतन्ति। (मक्षिकाः/मक्षिके)
Answer:
(क) अजेः चरतः। (अजाः/अजे)
(ख) द्विचक्रिका सन्ति। (द्विचक्रिके/द्विचक्रिकाः)
(ग) नौका चलति। (नौके/नौका)
(घ) सूचिका अस्ति। (सूचिके/सूचिका)
(ङ) मक्षिकाः उत्पतन्ति। (मक्षिकाः/मक्षिके)
Page No 14:
Question 6:
सा, ते, ता: इत्येतेभ्यः उचितं सर्वनामपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
| यथा- | लता अस्ति। | – | सा अस्ति। |
| (क) | महिलाः धावन्ति। | – | ............... धावन्ति। |
| (ख) | सुधा वदति। | – | ................ वदति। |
| (ग) | जवनिके दोलतः। | – | ................ दोलतः। |
| (घ) | पिपीलिकाः चलन्ति। | – | ................ चलन्ति। |
| (ङ) | चटके कूजतः। | – | ................. कूजतः। |
Answer:
| यथा- | अश्वः धावति। | – |
सा अस्ति।
|
| (क) | महिलाः धावन्ति। | – |
ताः धावन्ति।
|
| (ख) | सुधा वदति। | – |
सा वदति।
|
| (ग) | जवनिके दोलतः। | – |
ते दोलतः।
|
| (घ) | पिपीलिकाः चलन्ति। | – |
ताः चलन्ति।
|
| (ङ) | चटके कूजतः। | – |
ते कूजतः।
|
Page No 15:
Question 7:
मञ्जूषातः कर्तृपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
| लेखिका | बालकः | सिंहाः | त्रिचक्रिका | पुष्पमालाः |
(क) ................... सन्ति।
(ख) ..................... पश्यति।
(ग) ..................... लिखति।
(घ) ..................... गर्जन्ति।
(ङ) ..................... चलति।
Answer:
(क) पुष्पमालाः सन्ति।
(ख) बालकः पश्यति।
(ग) लेखिका लिखति।
(घ) सिंहाः गर्जन्ति।
(ङ) त्रिचक्रिका चलति।
Page No 15:
Question 8:
मञ्जूषातः कर्तृपदानुसारं क्रियापदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
| गायतः | नृत्यति | लिखन्ति | पश्यन्ति | विहरतः |
(क) सौम्या ................ ।
(ख) चटके ..................।
(ग) बालिके .................।
(घ) छात्राः ..................।
(ङ) जनाः ..................।
Answer:
(क) सौम्या नृत्यति ।
(ख) चटके विहरतः।
(ग) बालिके गायतः।
(घ) छात्राः लिखन्ति।
(ङ) जनाः पश्यन्ति।