Page No 22:
Question 1:
पाठे दत्तं गीतं सस्वरं गायत।
Answer:
उत्तर
Page No 22:
Question 2:
अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखत–
(क) स्वकीयं साधनं किं भवति?
(ख) पथि के विषमाः प्रखराः?
(ग) सततं किं करणीयम्?
(घ) एतस्य गीतस्य रचयिता कः?
(ङ) सः कीदृशः कविः मन्यते?
Answer:
(क) बलम्।
(ख) पाषाणा:।
(ग) ध्येय स्मरणम्।
(घ) श्रीधर भास्कर वर्णेकर:।
(ङ) राष्ट्रवादी।
Page No 22:
Question 3:
मञ्जूषातः क्रियापदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत–
| निधेहि | विधेहि | जहीहि | देहि | भज | चल | कुरु |
यथा-त्वं पुरतः चरणं निधेहि।
(क) त्वं विद्यालयं .................।
(ख) राष्ट्रे अनुरक्तिं .................।
(ग) मह्यं जलं .................।
(घ) मूढ! ................. धनागमतृष्णाम्।
(ङ) ................. गोविन्दम्।
(च) सततं ध्येयस्मरणं ................. ।
Answer:
(क) त्वं विद्यालयं चल।
(ख) राष्ट्रे अनुरक्तिं विधेहि।
(ग) मह्यं जलं देहि।
(घ) मूढ! जहीहि धनागमतृष्णाम्।
(ङ) भज गोविन्दम्।
(च) सततं ध्येयस्मरणं कुरु।
Page No 23:
Question 4:
(अ) उचितकथनानां समक्षम् ‘आम्’, अनुचितकथनानां समक्षं ‘न’ इति लिखत–
| यथा-पुरतः चरणं निधेहि। | आम् |
| (क) निजनिकेतनं गिरिशिखरे अस्ति। |
| (ख) स्वकीयं बलं बाधकं भवति। |
| (ग) पथि हिंस्रा: पशवः न सन्ति। |
| (घ) गमनं सुकरम् अस्ति। |
| (ङ) सदैव अग्रे एव चलनीयम्। |
(आ) वाक्यरचनया अर्थभेदं स्पष्टीकुरुत-
| परितः | – | पुरतः |
| नगः | – | नागः |
| आरोहणम् | – | अवरोहणम् |
| विषमाः | – | समाः |
Answer:
(क) आम्
(ख) न
(ग) आम्
(घ) न
(ङ) आम्
आ.
परितः - गृहं परितः वाटिका
पुरतः - नीरसस्तरुवरो विलसति पुरतः
नगः - हिमालयो नाम नगाधिराजः।
नागः - शेषनागासीनो भगवान् विष्णुः
आरोहणम् - पर्वतारोहणं न हि सुकरम्।
अवरोहणम् - पर्वतात् अवरोहणकाले जागरूकस्तिष्ठेत्।
विषमाः - मार्गे प्रसृताः विषमाः पाषाणाः।
समाः - अर्जुन! सुखदुःखे समे कृत्वा युद्धाय युध्यस्व।
Page No 23:
Question 5:
मञ्जूषातः अव्ययपदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
| एव | खलु | तथा | परितः | पुरतः | सदा | विना |
(क) विद्यालयस्य ................. एकम् उद्यानम् अस्ति।
(ख) सत्यम् ................. जयते।
(ग) किं भवान् स्नानं कृतवान् ................. ?
(घ) सः यथा चिन्तयति ................. आचरति।
(ङ) ग्रामं ................. वृक्षाः सन्ति।
(च) विद्यां ................. जीवनं वृथा।
(छ) ................. भगवन्तं भज।
Answer:
(क) विद्यालयस्य पुरत: एकम् उद्यानम् अस्ति।
(ख) सत्यम् एव जयते।
(ग) किं भवान् स्नानं कृतवान् खलु?
(घ) स: यथा चिन्तयति तथा आचरति।
(ङ) ग्रामं परित: वृक्षा: सन्ति।
(च) विद्यां विना जीवनं वृथा।
(छ) सदा भगवन्तं भज।
Page No 24:
Question 6:
विलोमपदानि योजयत–
| पुरतः | विरक्तिः | |
| स्वकीयम् | आगमनम् | |
| भीतिः | पृष्ठतः | |
| अनुरक्तिः | परकीयम् | |
| गमनम् | साहसः |
Answer:
|
पुरत:
|
पृष्ठत:।
|
|
स्वकीयम्
|
परकीयम्।
|
|
भीति:
|
साहस:।
|
|
अनुरक्ति:
|
विरक्ति:।
|
|
गमनम्
|
आगमनम्।
|
Page No 24:
Question 7:
(अ) लट्लकारपदेभ्यः लोट्-विधिलिङ्लकारपदानां निर्माणं कुरुत–
| लट्लकारे | लोट्लकारे | विधिलिङ्लकारे | |
| यथा | –पठति | पठतु | पठेत् |
| खेलसि | ............... | ............... | |
| खादन्ति | ............... | ............... | |
| पिबामि | ............... | ............... | |
| हसतः | ............... | ............... | |
| नयामः | ............... | ............... |
(आ) अधोलिखितानि पदानि निर्देशानुसारं परिवर्तयत–
| यथा | – | गिरिशिखर (सप्तमी-एकवचने) | – | गिरिशिखरे |
| पथिन् (सप्तमी-एकवचने) | – | .................. | ||
| राष्ट्र (चतुर्थी-एकवचने) | – | .................. | ||
| पाषाण (सप्तमी-एकवचने) | – | .................. | ||
| यान (द्वितीया-बहुवचने) | – | .................. | ||
| शक्ति (प्रथमा-एकवचने) | – | .................. | ||
| पशु (सप्तमी-बहुवचने) | – | .................. |
Answer:
| लट्लकारे | लोट्लकारे | विधिलिङ्लकारे |
| खेलसि | खेल | खेले |
| खादन्ति | खादन्तु | खादेयुः |
| पिबामि | पिबानि | पिबेयम् |
| हसतः | हसताम् | हसेताम् |
| नयामः | नयाम | नयेम |
आ.
पथि
राष्ट्राय
पाषाणे
यानानि
शक्तिः
पशुषू