GetStudySolution


Getstudysolution is an online educational platform that allows students to access quality educational services and study materials at no cost.


NCERT Solutions for class 8 Sanskrit chapter 4 – सदैव पुरतो निधेहि चरणम्


Back Exercise

Page No 22:

Question 1:

पाठे दत्तं गीतं सस्वरं गायत।

Answer:

उत्तर

Page No 22:

Question 2:

अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखत–
(क) स्वकीयं साधनं किं भवति?
(ख) पथि के विषमाः प्रखराः?
(ग) सततं किं करणीयम्?
(घ) एतस्य गीतस्य रचयिता कः?
(ङ) सः कीदृशः कविः मन्यते?

Answer:

(क) बलम्।
(ख)  पाषाणा:।
(ग) ध्येय स्मरणम्।
(घ) श्रीधर भास्कर वर्णेकर:।
(ङ) राष्ट्रवादी।

Page No 22:

Question 3:

मञ्जूषातः क्रियापदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत–

निधेहि विधेहि जहीहि देहि भज चल कुरु

यथा-त्वं पुरतः चरणं निधेहि
(क) त्वं विद्यालयं .................।
(ख) राष्ट्रे अनुरक्तिं .................।
(ग) मह्यं जलं .................।
(घ) मूढ! ................. धनागमतृष्णाम्।
(ङ) ................. गोविन्दम्।
(च) सततं ध्येयस्मरणं ................. ।

Answer:

(क) त्वं विद्यालयं चल
(ख) राष्ट्रे अनुरक्तिं विधेहि
(ग) मह्‌यं जलं देहि
(घ) मूढ! जहीहि धनागमतृष्णाम्‌।
(ङ) भज गोविन्दम्‌।
(च) सततं ध्येयस्मरणं कुरु



Page No 23:

Question 4:

(अ) उचितकथनानां समक्षम् ‘आम्’, अनुचितकथनानां समक्षं ‘न’ इति लिखत–
 

यथा-पुरतः चरणं निधेहि। आम्
 
(क) निजनिकेतनं गिरिशिखरे अस्ति।  
 
(ख) स्वकीयं बलं बाधकं भवति।  
 
(ग) पथि  हिंस्रा: पशवः न सन्ति।  
 
(घ) गमनं सुकरम् अस्ति।  
 
(ङ) सदैव अग्रे एव चलनीयम्।  

(आ) वाक्यरचनया अर्थभेदं स्पष्टीकुरुत-
 
परितः पुरतः
नगः नागः
आरोहणम् अवरोहणम्
विषमाः समाः

Answer:

(क) आम्

(ख) न

(ग) आम्

(घ) न

(ङ) आम्


आ.

परितः - गृहं परितः वाटिका

पुरतः - नीरसस्तरुवरो विलसति पुरतः

नगः - हिमालयो नाम नगाधिराजः।

नागः - शेषनागासीनो भगवान् विष्णुः

आरोहणम् - पर्वतारोहणं न हि सुकरम्।

अवरोहणम् - पर्वतात् अवरोहणकाले जागरूकस्तिष्ठेत्।

विषमाः - मार्गे प्रसृताः विषमाः पाषाणाः।

समाः - अर्जुन! सुखदुःखे समे कृत्वा युद्धाय युध्यस्व।

Page No 23:

Question 5:

मञ्जूषातः अव्ययपदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
 

एव खलु तथा परितः पुरतः सदा विना
   
(क) विद्यालयस्य ................. एकम् उद्यानम् अस्ति।
(ख) सत्यम् ................. जयते।
(ग) किं भवान् स्नानं कृतवान् ................. ?
(घ) सः यथा चिन्तयति ................. आचरति।
(ङ) ग्रामं ................. वृक्षाः सन्ति।
(च) विद्यां ................. जीवनं वृथा।
(छ) ................. भगवन्तं भज।

Answer:

(क) विद्यालयस्य पुरत: एकम्‌ उद्यानम्‌ अस्ति।
(ख) सत्यम्‌ एव जयते।
(ग) किं भवान्‌ स्नानं कृतवान्‌ खलु?
(घ) स: यथा चिन्तयति तथा आचरति।
(ङ) ग्रामं परित: वृक्षा: सन्ति।
(च) विद्यां विना जीवनं वृथा।
(छ) सदा भगवन्तं भज।



Page No 24:

Question 6:

विलोमपदानि योजयत–
 

पुरतः   विरक्तिः
     
स्वकीयम्   आगमनम्
     
भीतिः   पृष्ठतः
     
अनुरक्तिः   परकीयम्
     
गमनम्   साहसः

Answer:

पुरत:
पृष्ठत:।
स्वकीयम्‌
परकीयम्‌।
भीति:
साहस:।
अनुरक्ति:
विरक्ति:।
गमनम्‌
आगमनम्‌।

Page No 24:

Question 7:

(अ) लट्लकारपदेभ्यः लोट्-विधिलिङ्लकारपदानां निर्माणं कुरुत–

 
  लट्लकारे लोट्लकारे विधिलिङ्लकारे
यथा –पठति पठतु पठेत्
  खेलसि ............... ...............
  खादन्ति ............... ...............
  पिबामि ............... ...............
  हसतः ............... ...............
  नयामः ............... ...............
 
(आ) अधोलिखितानि पदानि निर्देशानुसारं परिवर्तयत–
 
यथा गिरिशिखर (सप्तमी-एकवचने)  गिरिशिखरे
    पथिन् (सप्तमी-एकवचने) ..................
    राष्ट्र (चतुर्थी-एकवचने) ..................
    पाषाण (सप्तमी-एकवचने) ..................
    यान (द्वितीया-बहुवचने) ..................
    शक्ति (प्रथमा-एकवचने) ..................
    पशु (सप्तमी-बहुवचने) ..................

Answer:

लट्लकारे लोट्लकारे विधिलिङ्लकारे
खेलसि खेल खेले
खादन्ति खादन्तु खादेयुः
पिबामि पिबानि पिबेयम्
हसतः हसताम् हसेताम्
नयामः नयाम नयेम
 
आ.
पथि
राष्ट्राय
पाषाणे
यानानि
शक्तिः
पशुषू